İşveren olmak çalışanına sağlıklı bir ortamda görevini yapacak koşulları sağlamak ve yapılan işin ücretini ödemekle bitmemektedir. İşin yapılması esnasında işçinin kendisine ve başkalarına zarar vermesini önlemek de işverenin sorumluluğu kapsamındadır.
Çalışanın işini yaparken başkalarına zarar vermesi halinde, zarar görene karşı işveren sorumludur. Hukuk düzenimiz işverenin sorumluluğunu “adam çalıştıranın sorumluluğu” olarak düzenler ve bu bir “kusursuz sorumluluk” halidir. Çalışanın başkalarına verdiği zararlardan işverenin sorumlu olması için;
-
İşveren ile çalışan arasında bir hizmet akdinin varlığı
-
Çalışanın bir haksız fiilinin bulunması
-
Haksız fiilin işin yapılması sırasında ve hizmet nedeni ile işlenmiş olması
-
Çalışanın haksız fiili ile zarar arasında bir irtibat, hukuk dili ile illiyet bağının bulunması
-
İşverenin hukukun uygun göreceği bir kurtuluş kanıtının bulunmaması ve özen yükümlülüğünü yerine getirmemiş olması
Gereklidir. Örneklersek mobilya ustası çalışanın çivi çakarken elindeki
çekicin kaza ile fırlaması neticesinde birinin yaralanması ya da bir arabanın camının kırılması halinde işveren zarar gören kişilerin zararlarından sorumlu olacaktır. Yani yaralanan kişinin tedavi masrafları ve diğer zararlarını ödeyecektir. Ancak aynı usta kızıp çekicini fırlatmış ve birisini yaralamış veya arabanın camını kırmışsa işveren zararlardan sorumlu olmayacaktır. Çünkü burada “hizmet nedeni ile” verilmiş bir zarar söz konusu değildir.
Yukarıda işverenin kurtuluş kanıtı getiremediği hallerde sorumlu olacağını belirtmiştim. İşveren kurtuluş kanıtları çalışanla ve çalışılan işletme ile ilgili olabilir.
Çalışanla ilgili olan kurtuluş kanıtları işverenin işçiyi seçerken, işini yaptırırken bilgi beceri ve kapasitesini doğru değerlendirmesi olarak özetlenebilir. Doğru işe doğru eleman seçilmiş, çalışan işi, iş ve riskleri hakkında gerekli ve yeterli eğitimler verilmiş, işin yapılışı gereğince gözetim ve denetim altında tutulmuş olmalıdır.
İşyeri ile ilgili kurtuluş kanıtları ise işyerinin düzenlenme ve işin yapılış planlamasının doğru yapılmasıdır. Çalışanla ilgili kurtuluş kanıtı bireysel, işletme ile ilgili olanlar ise operasyonel ve bütünseldir. İş güvenliği çalışmaları da bu kapsamda değerlendirilmektedir. İşyeri zararlara yol açabilecek risklerden arındırılmalıdır.
Çalışana ve işyerine yönelik tüm gereklerin yerine getirilmiş olmasına rağmen yine de zarar oluşmuşsa işverenin artık bu zarardan sorumlu olacağı söylenemez. Bu nedenle iş güvenliğine ilişkin çalışmalar önem kazanmakta, çalışma planlaması, çalışanlar için iş içi eğitimlerin planlanması ve verilmesi, eğitimlerin belgelenmesi gerekli olmaktadır.
Bu bağlamda çalışanların üçüncü kişilere vereceği zararlar hakkında mali mesuliyet sigortaları da düşünülebilir.
Problemsiz bir iş yaşamı dilerim.
Av. M. Tülin Kavasoğlu