Fatura ve İspat Gücü

Ticaret kapsamında bir malın satıldığını ya da ticari bir işin yapıldığını belgeleyen evrak faturadır. Faturada ticarete konu malın kim tarafından, kime, hangi bedelle, hangi tarihte satıldığı ve hatta bedelin ödenmiş olup olmadığı görülebilir.

Ticari bir malı satan kişi tacir olarak vergi mükellefidir. Satışı takiben satış yaptığı kişiye faturayı keserek malın satışını belgeler, kendi ticari defterine satışı kaydeder. Daha sonra faturayı satın alana teslim eder. Teslim imza karşılığı olmak kaydıyla fatura 8 gün içinde itiraza uğramazsa alıcı fatura içeriğini kabul etmiş sayılır, satıcı satış bedelini ister. İşte faturanın ispat gücü budur. Satın alan kişinin tacir olup olmadığına göre yapılan satış işlemi ticaret hukuku ve tüketici hukuku çerçevesinde ayrıca değerlendirilir. Kısaca inceleyelim.

Ticari bir malın tacirler arasında satımını belgeleyen fatura satıcı tarafından kesilip alıcıya iletildiğinde alıcı içeriğini kabul ediyorsa ticari defterine işler ve bedelini anlaşma doğrultusunda öder. Eğer fatura içeriğini kabul etmiyor ise faturanın kendisine tebliğ tarihinden itibaren 8 gün içinde ticari defterine işlemeden ve itirazını bildirmek suretiyle yazılı olarak fatura aslını iade eder. Artık fatura tek başına ispat aracı değildir.

Ticari bir malın tüketiciye satılması halinde de fatura ispat aracı olarak Değerlendirileceğinden satın alan kendisine faturanın teslimi sırasında haklarını korumak için bazı kontroller yapmalıdır;

• Faturanın teslim tarihi fatura aslına yazılmalıdır. Çünkü fatura içeriğine itiraz tarihi faturanın teslim edildiği tarihtir. Tüketici hukukundan kaynaklanan malın iade süresi de mal ve faturanın teslim tarihi ile başlar.
• Satıcı ile fatura kesenin aynı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer farklı ise ödeme belgesi verenin fatura kesen olduğundan emin olunmalıdır.
• Fatura konusu mal ile satın alınanın aynı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu kontrol satın alınan ürünün seri numarası, ürün numarası, modeli vb. tanımlar göz önüne alınarak yapılmalıdır. Ya da satın alınan hizmetin gerçek adının faturada yazılmış olduğuna dikkat edilmelidir.
• Faturada gösterilen satış bedelinin satıcı ile aralarında anlaşılan satış bedeli olup olmadığını kontrol etmelidir.
• Satış tarihinin fatura tarihi olarak doğru gösterildiğinden emin olunmalıdır.
• Faturanın açık olarak kesilip kesilmediği kontrol edilmelidir. Tüketici açısından faturaya konu satış bedelinin ödendiğine ilişkin ayrı bir ödeme belgesi varsa bu kontrol yapılmayabilir.

Eğer tüketici yapılan kontrollerden herhangi birinde fatura içeriği ile gerçek durum arasında fark olduğunu görürse teslim aldığı günden itibaren 8 gün içinde faturaya itiraz ile fatura aslını satıcıya yazılı olarak iade etmelidir. Aksi takdirde fatura içeriğini kabul etmiş sayılır ve fatura bir bütün olarak ispat aracı haline gelir.

Birkaç örnek verirsek, hiç satın almadığı bir ürünün faturası adresine gönderilen kişi, 8 gün içinde faturayı iade etmezse o malı almış ve bedelini ödememiş sayılacağından fatura bedeline ilişkin alacak talebi ile karşılaşabilir.

Kanepe satın alan kişiye koltuk faturası kesilirse, kanepenin defolu çıkması halinde satıcı kendisine kanepe satmadığını ileri sürebilir.

Arabanın değişen vantilatör kayışının faturada gösterilmediği durumda vantilatör kayışı kopmasından kaynaklanan büyük zararlar bakım yapandan talep edilemeyecektir.

A Firmasından peşin alınan tencereye A firması ödeme makbuzu vermişse ve fatura B firması adına kesilmişse, içeriğine itiraz edilmeyen fatura ile B firmasına borçlanmış oluruz. A Firmasının ödeme makbuzunun da B firmasına olan borçtan kurtarmayacağı açıktır. Özellikle kapıdan yapılan satışlarda bu noktaya dikkat etmekte fayda vardır.

Özetle; satış yapan, satıştan kaynaklanan alacağını isteyebilmek için faturayı alıcıya yazılı olarak teslim etmeli, alıcı da teslim aldığı fatura içeriğine itirazını 8 gün içinde yazılı olarak bildirmelidir. Esen kalınız.