Düğün mevsimi geldi. Anneler gününü geçirdik. Sırada babalar günü, çocuklarımızın mezuniyet törenleri var. Hep aklımızda hediyeler..
Nedir hediye? Hukuk buna ne diyor? Verilen hediye geri istenir m? Hadi bir göz atalım…
Hediye bir vesile ile bir amaca yönelik olarak sunulur.
Anneler gününde annemize, babalar gününde babamıza, doğum gününde sevdiklerimize sunulur.
Özel günlerde de içimizden geldiğince hediyeleşiriz.
Hediyeler hukukun bakış açısıyla bağıştır. Karşılıksız olarak sunulur.
Hediye verilmesini gerektiren olay ile hediyenin amacını birbirinden ayırmak gereklidir.
Hediye verilmesini gerektiren olay güncel olaydır. Örneğin doğum günü, düğün, anneler günü, babalar günü, mezuniyet, nişan gibi olaylar, bu olayı yaşayan kişi ile yakınlığımıza göre hediye verilmesini gerektirebilir. Olay gerçekleştiğinde kendimizi yakın hissettiğimiz kişiyi kutlamak için uygun gördüğümüz hediyeleri sunarız.
Bu noktada “olayın gerçekleşmesi” kavramını açmak gerekmektedir. Kutlanacak olay mezuniyet ise, hediye sunulacak kişinin okulundan mezun olması ile kutlanacak olay gerçekleşmiştir. Mezuniyet geri dönülemez bir sondur ve kutlamadan geri dönülemez. Aynı şekilde doğum günü kutlaması, anneler günü gibi tarihe bağlı kutlamalarda olay takvim itibariyle gerçekleşmiştir. Bu nedenle kutlama amacı da olayla birlikte eş zamanlı olarak gerçekleşir.
Bu açıklamalar yukarıdaki örnekler açısından bakıldığında anlamsız gibi görünebilir. Ama evlilik öncesi nişan törenlerinde gençlerin yakınları tarafından sunulan hediyeler açısından bakıldığında olay farklı boyut kazanmaktadır. Çünkü nişan törenlerinde ve öncesinde gençlerin ailelerinin birbirlerine ve gençlere sundukları hediyeler sadece nişan töreni nedeni ile sunulmamaktadır. Bu hediyeleri gerektiren olay nişandır. Ama hediye verilmesinin amacı, evliliğin gerçekleşeceğine olan inançtır. Gerçekte kutlanmak istenen gelecekteki evliliktir. Nişan töreni ile evlilik eş zamanlı değildir. Evlilik sonra gerçekleşecek, umulan amaçtır. Evlilik geçekleşmeden taraflar arasındaki nişan bozulur ise, hediyenin amacı da ortadan kalkacaktır. Bu durumda hediye, hukukun bakış açısıyla bağış amaçsız kalacak ve iadesi gerekecektir. Taraflar arasında iade konusunda anlaşma olmaz ise, nişan hediyelerinin iadesi davası açılabilecektir.
Nişan hediyelerinin iadesi davasında doğası gereğince tüketilebilecek hediyeler geri istenemeyecektir. Örneğin sunulan çiçek ve çikolata bedeli dava konusu yapılmayacaktır. Ancak, tarafların birbirlerine verdikleri takılar, giyim eşyaları vb. tüketilemeyen hediyeler aynen ya da bedeli dava yolu ile geri istenebilecektir.
Bu noktada düğünde verilen hediyeleri de incelemek gereklidir.
Günümüzde bazı gençler eş durumundan tayin, yurt dışında oturma izni alınması gibi nedenlerle düğün öncesinde nikah yapabilmektedirler. Bu durumda yasal anlamda evlilik gerçekleştiği için, ayrılık halinde nişan ve nikahta sunulan hediyelere geri istenemez.
Boşanma sırasında tarafların birbirlerinden düğün takıları ile ilgili talepleri olabilmektedir. Burada evlilik gerçekleşmiştir. Hediye kime sunuldu ise artık onundur. Taraflar takıyı takan hangi tarafsa, takının onun olduğu düşüncesine kapılmaktadırlar. Bu yanlıştır. Çünkü taşınabilir mallarda mülkiyet, elinde bulundurmakla belirlidir. Takı kime takıldı ise, gerçekleşen evlilik nedeni ile hediyenin sahibi odur ve boşanma halinde bu takıyı alabilir. Toplumuzda geleneksel olarak takılar kadına sunulmaktadır. Bu noktada evlenenlerin yakınlarının, kendisini yakın hissettiği tarafa hediyesini sunmasının daha doğru olduğunu vurgulamakta yarar bulunmaktadır.
Kutlama amaçlarımızın hep gerçekleşmesini dilerim.
Tüm annelerin anneler gününü kutlarım. Vefat etmiş annelerimiz nur içinde yatsınlar.