Sosyal Güvenlik Kurumu, çalışanların gelirleri üzerinden işçi ve işverenden çalışma süresince primler tahsil eder.
Olası bir iş kazasında da bu primlerin karşılığında sigortalısının tedavi giderlerini karşılar, yoksun kalınan çalışma gücü oranında sigortalısına iş göremezlik geliri bağlar. Sigortalının iş kazası neticesinde vefatı halinde ise hak sahibi yakınlarına aylık gelir bağlar.
Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan bu harcama ve ödemeler belirli koşullarla işverene rücu edilebilir. Bu koşulları kısaca değerlendirelim.
SGK. İş kazası sonrasında rücu değerlendirmesi yaparken öncelikle iş kazalının sigortalı olup olmadığını değerlendirecektir. Eğer iş kazalı işveren tarafından sigorta girişi yapılmadan çalıştırılmış ve sigortasız dönemde iş kazası meydana gelmiş ise SGK. tüm tedavi giderleri ve harcamalar ile bağlanan gelirlerin ilk peşin sermaye değerleri toplamını işverenden faizi ile birlikte talep edecektir. Esasen işin mantığı da, sigortasızlık halinde rizikonun sigorta şirketince ödenmemesini gerektirmektedir. SGK çalışma hayatındaki sosyal konumu gereğince sigortasız çalıştırılanın iş kazasında bile önce ödemekte, sonra rücu etmektedir.
İş kazası, çalışanın yasalara uygun olarak sigorta girişi yapıldıktan sonra meydana gelmiş ise, SGK. Rücu hakkı işverenin iş kazasında kusuruna bağlı olarak değerlendirilecektir. İş kazasının meydana gelmesindeki kusurun hangi oranda ve kimlere ait olduğu incelenecektir.
Yapılan incelemede, işverenin işçi sağlığını koruma ve iş güvenliği kurallarına uygun davranıp davranmadığı araştırılacaktır. Çalışanın kendisini koruması elbette gereklidir ancak işveren çalışanın iş güvenliğini kendi insiyatifine bırakamaz. İşveren işin yürütülmesi ve yapılması sırasında iş güvenliğine yönelik her türlü tedbiri almalı, alınan tedbirlere uyulduğunu ve kuralların uygulandığını denetlemeli, kurallara uyulmasını sağlamalıdır. İşin ve güvenliğin gerektirdiği eğitimleri vermelidir. İhmal dahi kusur olarak değerlendirilir.
İşverenin belirlenen kusuru ile iş kazası arasında bir illiyet bağı varsa SGK tarafından yapılan harcama ve bağlanan gelirler ilk peşin sermaye değeri kusuru oranında işverene rücu edilebilecektir. Bağlanan gelirde meydana gelebilecek artışlar işverene yansıtılamayacaktır.
SGK.’nun işverene kusuru oranında rücu hakkı 01.10.2008 tarihinden sonra meydana gelen iş kazalarında sigortalı ya da hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarla sınırlandırılmıştır.
İş kazasının meydana gelmesinde aynı işyerinde çalışan diğer işçilerin de kusuru olması halinde işveren çalışanlarının kusurundan da birlikte sorumlu olacaktır. Bu noktada kusurlu çalışanın işveren vekili olması halinde işveren gibi sorumlu olacak, iş kazalı gibi işçi olması halinde SGK. Tarafından bağlanan gelirler ilk peşin sermaye değerinin yarısından diğer harcamaların tamamından kusuru oranında sorumlu olacaktır. İşveren kendi kusuru oranında SGK. Zararını ödeyecek, ayrıca çalışanının kusuruna isabet eden zarardan da SGK.’na karşı çalışanı ile birlikte sorumlu olacaktır.
SGK. Tarafından iş kazası nedeni ile yapılan harcamalar ödeme tarihlerinden, bağlanan gelirler ise gelir bağlama onay tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte rücu edilecektir.
Tüm bu açıklamalar çalışanın meslek hastalığı hallerinde de geçerlidir.
Sağlıklı iş yaşamları dilerim. Mutlu yıllar.