Hukukumuzda öncelikle ihtiyari olarak düzenlenen hukuk uyuşmazlıklarında arabuluculuk, 01.01.2018 tarihinden itibaren işçi veya işveren alacağı ile tazminatı ve işe iade talebiyle açılan davalarda dava şartı halinde getirilmişti.
Türk Ticaret Kanununda yapılan değişiklik ile 01.01.2019 tarihinden itibaren ticari uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak getirilmiştir.
Tek cümle ile özetlenebilen bu değişiklik ticari hayatta zaman içinde etkileri hissedilecek büyük bir adımdır.
Öyleyse bu cümlede yer alan "arabuluculuk", "dava şartı" ve "ticari uyuşmazlık" kavramlarına göz atalım.
Öncelikle ayrıntıya girmeden kısaca Arabuluculuğu hatırlayalım:
Arabuluculuk tarafların bir araya gelerek uyuşmazlıkları konusunda görüşlerini ve çözüm önerilerini paylaştıkları, kendi çözümlerini kendilerinin yarattığı barışçıl bir uyuşmazlık çözüm yoludur. Yasa ile belirlenmiş prosedür arabulucular tarafından uygulanarak uyuşmazlıkta tarafların kendi çözümlerini bulmaları sağlanır. Süreç gizlidir, süreçte yer alma ihtiyaridir ve anlaşma zorunlu değildir.
Dava şartı ise bir davanın mahkemelerde görülebilmesi için aranan unsurlardır. Dava şartının bulunmadığı hangi aşamada anlaşılırsa dava o aşamada reddedilir.
Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri içeren ticari uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurmuş olmak artık dava şartıdır.
Tacirler arasındaki veya ticari işletmeyi ilgilendiren uyuşmazlıkların ticari olduğu açıktır.
Ancak, sadece tacirler arasındaki uyuşmazlıklar ticari değildir. Taraflar arasındaki hukuki ilişkinin ticari olması yeterlidir.
Bu açıdan bakınca;
Banka ve Finans kuruluşlarının taraf olduğu uyuşmazlıklar ticaridir.
Kredi kartından kaynaklanan uyuşmazlıklar ticaridir.
Rekabet yasağı ile ilgili uyuşmazlıklar ticaridir.
Ticari işletme devri, birleşmesi ile ilgili uyuşmazlıklar ticaridir.
Komisyon sözleşmelerinden kaynaklanan ticaridir.
Aile şirketlerinde yönetim ve temsil görevi olmamasına rağmen yer alan aile üyeleri/tacir yardımcılarının uyuşmazlıkları ticaridir.
Fikri mülkiyet hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar ticaridir.
Sigorta hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar ticaridir.
Kooperatifin taraf olduğu uyuşmazlıklar ticaridir.
Amacına ulaşmak için işlettiği ticari işletmesinden kaynaklanan Belediye ve Vakıflarla olan uyuşmazlıklar ticaridir.
Sayılan ticari uyuşmazlıklar, aslında ticaret yapmayan bizlerin de yaşamının içindedir. Kooperatif üyesi olurken, evimize mobilya alırken, Kızılay Polikliniğinde muayene olurken, kredi kartı ile ödeme yaparken hep bir ticari ilişkinin tarafıyız. Dolayısıyla ticari uyuşmazlıklar hayatımızın bir parçasıdır.
Ticari uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması ve son tutanağın alınmamış olması halinde açılan dava usulden reddedilecektir.
Arabulucu başvuruyu 6 ila 8 hafta içinde sonuçlandıracaktır.
Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez. Yani Arabuluculuk süreci zaman bakımından dezavantaj yaratmaz.
Dava açılmadan önce ihtiyati tedbir ya da ihtiyati haciz kararı alınmış ise dava açma süresi, arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar işlemeyecektir.
Arabuluculuk görüşmelerine uyuşmazlığın tarafları ya da avukatları katılabilirler.
Ticari uyuşmazlıklarda barışı sağlayabilecek dava şartı arabuluculuk düzenlemesinin hayırlı olmasını dilerim.